Boschlogie: een uniek concept

door Ed Hupkens & Gerard ter Steege

Boschlogie is dé cursus over de cultuurhistorie van de stad 's-Hertogenbosch, zij is en maakt onderdeel uit van de Community-gedachte van het Koning Willem I College (KW1C). De uitvoerders van het eerste uur, Coen Free (KW1C), Peter-Jan van der Heijden (Stadsarchief) en Nort Lammers (Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch) hadden destijds niet kunnen bevroeden dat hun idee zo'n grote vlucht zou nemen. December 2009 kon de tweeduizendste Boschloog gecertificeerd en gehuldigd worden.

Foto: Ed Hupkens

Met Peter-Jan van der Heijden als historicus, Coen Free als onderwijskundige en Nort Lammers als eerste voorzitter van de werkgroep Boschlogie, ontstond een driemanschap dat alles in huis had een nieuwe cursus te realiseren. Het doel ervan was en is deelnemers wegwijs te maken in de cultuurgeschiedenis en ontwikkeling van 's-Hertogenbosch. Niet alleen het overdragen van kennis is belangrijk. Het is ook de intentie dat men er iets mee gaat doen, dat men hart voor de stad krijgt. Een andere doelstelling is het werven van vrijwilligers voor allerlei organisaties en instanties in 's-Hertogenbosch. Naar aanleiding van speciale kennismaking met bepaalde culturele objecten, kunnen cursisten op het idee komen om daar vrijwilligerswerk te verrichten. Het is een wederkerig proces. Ten slotte is een doelstelling dat via Boschlogie een groep onbekenden uitgroeit tot een eenheid waar initiatieven uit voortvloeien, die de Bossche samenleving ten goede komen. Voorbeelden hiervan zijn Het Keldergenootschap, de Vestingboschlogen, of de werkgroepen van de Kring. De belangstelling voor de cursus Boschlogie is met de jaren enorm gegroeid. Mensen stemmen met hun voeten, er is sprake van een sterk-positieve mond-tot-mondreclame. Alle cursussen zijn steevast volgeboekt, op dit moment is er zelfs sprake van een wachtlijst voor de cursus Boschlogie I. Wat betreft de cursisten is er duidelijk een verjonging ingetreden. De jongste cursist tot nu toe is 21 jaar, de gemiddelde cursistenleeftijd is begin vijftig jaar.

Opbouw Boschlogie

Boschlogie kent een opleiding, gevormd door de basiscursussen Boschlogie I, II en de modulaire cursus deel III, die alleen in deze volgorde gevolgd kunnen worden. Tijdens de basiscursus worden vijftien algemene onderwerpen behandeld, die betrekking hebben op de maatschappelijke en cultuurhistorische ontwikkeling van 's-Hertogenbosch. De lessen worden voornamelijk gegeven op de zaterdagochtend, deels in de sfeervolle ambiance van de gebouwen van het Koning Willem I College (KW1C) en deels op een externe locatie. De theorie wordt afgewisseld met stadswandelingen, rondleidingen en bezoeken aan bijzondere locaties in de stad, zoals de Sint-Jan, het Noordbrabants Museum, de Binnendieze, het Zwanenbroedershuis en het Stadhuis. Het geheel wordt afgesloten met een speurtocht en de uitreiking van het certificaat. Cursisten kunnen zich nu Boschloog noemen.
Boschlogie II is een vervolgcursus, ontstaan naar aanleiding van vragen van deelnemers die Boschlogie I hadden afgerond; zij hongerden naar méér. In de cursus worden meer specifieke onderwerpen behandeld, die verder worden uitgediept. Deel II wordt afgesloten met een Bosch Spelleke, een Bossche toast en de uitreiking van het certificaat.
Boschlogie III is totaal anders van opzet. Deze bestaat uit een aantal losse modules over voornamelijk Bossche onderwerpen en thema's. Zij bieden de cursist meer vrijheid en tegelijkertijd wordt er meer van de deelnemers zelf verwacht. Belangstellenden komen naar een soort markt op het KWIC, waar de modules worden gepresenteerd. Afhankelijk van waar de

interesse ligt, stellen de cursisten dus zelf hun eigen verdiepingsprogramma samen. Het aanbod omvat momenteel 36 modules en 4 in voorbereiding.

Projectgroep

Nog steeds zijn de oprichters (Koning Willem I College, Stadsarchief 's-Hertogenbosch en Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch) de drijvende krachten achter de opleiding Boschlogie. De huidige organisatie is in handen van een brede projectgroep onder leiding van Jos van Bruggen. Frans Peters is de secretaris en ontwikkelaar modules Boschlogie III, Ron van der Voort regelt de inroostering voor zowel Boschlogie I als II. Annemarie Verschoof (KW1C) is de administratieve en logistieke spin in het organisatieweb. Verder maken Jac Biemans, Antoine de Visser en Nannie van Berkum deel uit van de projectgroep. Voor het overbrengen van de kennis over de vele facetten van de stad heeft de organisatie kans gezien een respectabel aantal inleiders aan Boschlogie te binden. Stuk voor stuk zijn het deskundigen met een brede kennis en ervaring, van wie enkelen ondertussen al wel een respectvolle leeftijd hebben bereikt. Reden voor de projectgroep om met regelmaat te evalueren, innoveren en naar de toekomst te kijken. Het geheel is, zowel wat betreft docenten, begeleiders als organisatoren, een vrijwilligersorganisatie. De projectgroep wordt ondersteund door een Raad van Advies, bestaande uit Coen Free (KW1C), Rolf Hage (Stadsarchief) en Joop Thissen (Kring).

Nieuwe loten

In navolging van Boschlogie is er een Boschlogie voor de jeugd ontstaan, Jeubo genaamd. Deze op groep 8 van de basisschool gerichte cursus ging in het voorjaar van 2004 van start. Jeubo wordt aangeboden ná de Cito Eindtoets, en bestaat uit vijf Avonturen: Ontstaan van 's-Hertogenbosch; Verdediging van de stad; St. Jan en het Stadhuis (bestuur); Armen- en ziekenzorg; Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten. Na elk Avontuur gaan de leerlingen de stad in, werken opdrachten uit, doen spelletjes, beantwoorden vragen, et cetera. Het gaat om praktisch leren. Na afloop ontvangt de leerling een certificaat en wordt hij of zij benoemd tot Poirter van de stad. Jeubo is er op gericht om jongeren bewust te laten worden van hun leefomgeving.
Verder is een speciale verkorte Boschlogiecursus ontwikkeld voor gemeenteraadsleden en ambtenaren: Rambo. In tien lessen wordt hen basiskennis bijgebracht over de gemeente waarvoor zij werken. Anders dan de reguliere cursus vinden de lessen op locatie plaats en zijn ze voor de helft theoretisch (een lezing, verhaal) en voor de helft praktisch (een busrit, wandeling of vaartocht). Er worden ook zoveel mogelijk andere kernen van de gemeente 's-Hertogenbosch behandeld: Bokhoven, Empel, Engelen en Rosmalen.
Najaar 2009 is de verkorte cursus Boschlogie voor buitenlandse inburgeraars van 's-Hertogenbosch van start gegaan, Inbo geheten. Het tien lessen omvattende programma maakt onderdeel uit van het Educatie- en Inburgeringsprogramma van het KW1C. De bijeenkomsten op locatie zijn deels theoretisch (lezing, verhaal) en deels praktisch (rondleiding, wandeling, vaartocht). De eerste ervaringen zijn erg positief, de vaak hoog geschoolde deelnemers zijn veelal zeer gemotiveerd. Inbo kan een sterk instrument zijn bij het proces van integratie.
September 2010 is de jongste loot (als pilot) aan de Boschlogiestam ontsproten: de Masterclass Boschlogie. Drie studenten (Hans van Hulsel, Peter de Laat en Charles Marchand) doen een onderzoek naar de invloed van het garnizoen op stad en bevolking van 's-Hertogenbosch in de achttiende eeuw. Een en ander moet (verplicht) nieuwe informatie over het onderwerp opleveren, het geheel dient te resulteren in de publicatie van een artikel in een gerenommeerd cultuurhistorisch tijdschrift.

KringNieuws 3 (2011) 16-17

Boschlogie: een uniek concept

Opbouw Boschlogie

Projectgroep

Nieuwe loten

Op deze pagina

Zie ook